Uyku Apnesi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Uyku apnesi, uyku sırasında üst solunum yollarının tıkanmasıyla solunumun tekrarlayan şekilde durup başladığı ciddi bir uyku bozukluğudur. Genellikle yüksek sesli horlama ve sabahları yorgun uyanma ile kendini belli eder. En yaygın risk faktörleri arasında obezite ve yaşlılık yer alır; erkeklerde daha sık görülür. Tedavi sürecinde yaşam tarzı değişiklikleri ve CPAP cihazı kullanımı en sık başvurulan yöntemlerdir.

İçindekiler

Uyku Apnesi Nedir?

Uyku apnesi, uyku sırasında solunumun 10 saniyeden uzun süreyle durması ile karakterizedir. Bu durum gece boyunca onlarca kez tekrar edebilir. Tedavi edilmediğinde tip 2 diyabet, inme ve kalp krizi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Türkiye’de görülme sıklığı %5–10 arasında değişir. Erkeklerde daha sık rastlanır. Uyku sırasında solunumun kesilmesi nedeniyle beyin oksijen azlığı algılayarak kişiyi mikro uyanıklıklarla uyandırır. Bu da uyku kalitesini bozar.

Uyku Apnesi Türleri

1. Obstrüktif (Tıkayıcı) Uyku Apnesi

En yaygın uyku apnesi türüdür. Üst solunum yollarındaki darlık nedeniyle hava akışı kesilir. Belirtileri arasında yüksek sesle horlama, gündüz uykululuk ve nefes durmaları yer alır.

2. Santral Uyku Apnesi

Beyin, solunumu yöneten kaslara sinyal gönderemez. Oksijen-karbondioksit dengesi bozulur. Parkinson hastalığı gibi nörolojik sorunlarla ilişkilidir.

3. Mikst Uyku Apnesi (Kompleks Apne)

Hem tıkayıcı hem de santral apne birlikte görülür. Tanı ve tedavi süreçlerinde karmaşık yaklaşımlar gerektirir.

Uyku Apnesi Belirtileri

  • Yüksek sesle horlama
  • Uykuda solunum durması (genellikle eş tarafından fark edilir)
  • Geceleri ani uyanmalar
  • Ağız kuruluğu, boğaz ağrısı
  • Sabah baş ağrısı
  • Depresyon ve sinirlilik
  • Konsantrasyon zorluğu
  • Gündüz aşırı uyku hali

Çocuklarda Uyku Apnesi Belirtileri

  • Uyurken horlama, nefes alma güçlüğü
  • Gece terlemeleri
  • Boğulur tarzda öksürük
  • Gün içinde asabilik, dikkat dağınıklığı, öğrenme güçlüğü

Uyku Apnesi Nedenleri

Uyku apnesi, hava yollarının kapanması ya da beynin solunumu kontrol eden sinyalleri gönderememesi nedeniyle oluşur.

Başlıca Risk Faktörleri:

  • Obezite
  • Kalın boyun çevresi
  • Aile öyküsü (genetik)
  • Burun tıkanıklığı
  • Sigara ve alkol kullanımı
  • Yaşlılık
  • Erkek cinsiyet

Uyku Apnesi Tanısı

Polisomnografi (uyku testi) ile tanı konur. Bu test sırasında;

  • Solunum sayısı ve süresi
  • Oksijen seviyesi
  • Kalp ritmi
  • Kas ve göz hareketleri kaydedilir

Gerekirse MR, BT, kan gazı analizi gibi ek tetkikler yapılır.

Uyku Apnesi Tedavisi

1. CPAP Cihazı (Sürekli Pozitif Hava Basıncı)

En etkili tedavi yöntemidir. Uyku sırasında hava yollarını açık tutar, horlama ve apne ataklarını önler.

2. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

  • Kilo vermek
  • Sigara ve alkolü bırakmak
  • Uyku pozisyonunu değiştirmek

3. Cerrahi Yöntemler

Üst solunum yollarında ciddi darlık varsa ameliyat gerekebilir. Özellikle geniz eti, bademcik büyüklüğü, çene yapısı bozukluklarında tercih edilir.

Uyku Apnesi Ameliyatı

Aşağıdaki durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir:

  • CPAP cihazına rağmen düzelmeyen vakalar
  • Üst solunum yolunda anatomik darlık
  • Geniz eti, bademcik gibi dokuların büyüklüğü

Yapılabilecek ameliyatlar arasında uvulopalatofaringoplasti, çene cerrahisi ve burun ameliyatları yer alır.

Uyku Apnesi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Uyku apnesi tedavi edilmezse ne olur?

Yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, diyabet, depresyon ve trafik kazaları riskini artırır.

Uyku apnesi herkeste görülür mü?

Hayır, genellikle risk faktörleri olan kişilerde (obez, erkek, yaşlı) daha sık görülür.

CPAP cihazı bağımlılık yapar mı?

Hayır, bağımlılık yapmaz; ancak cihaz kullanılmadığında belirtiler geri dönebilir.

Uyku apnesi tamamen geçer mi?

Kilo verme ve tedaviyle kontrol altına alınabilir, ancak bazı vakalarda ömür boyu takip gerekebilir.